Η μέχρι σήμερα ερευνητική δραστηριότητα για την αγορά του Yachting είναι ιδιαίτερα περιορισμένη, αφού είναι πιθανόν πως η πρώτη ίσως έρευνα για φορολογικά θέματα του κλάδου είναι αυτή του συγγραφέα Μιχάλη Διακομιχάλη*.
H έρευνα πραγματοποιήθηκε με θέμα «Maritime Tourism Tax Revenues in Greece: A New Framework for Collection» και η νεότερη αυτή των Diakomihalis M. and Verginis S. Στην έρευνα αυτή γίνεται προσπάθεια μέσω της χρήσης του Δορυφορικού Λογαριασμού Τουρισμού, (TSA), να προσδιοριστούν τα φορολογικά έσοδα του Θαλάσσιου Τουρισμού, μεταξύ των οποίων και του yachting. Προέκυψε λοιπόν ότι το yachting συμμετέχει σε ποσοστό 37,55%, στα συνολικά φορολογικά έσοδα που προέρχονται από τον θαλάσσιο τουρισμό με 69,01 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτά τα 33,23 εκατ. ευρώ αφορούν Φ.Π.Α. και το κατατάσσουν πρώτο, πάνω από τις άλλες δύο δραστηριότητες του Θαλάσσιου Τουρισμού, δηλαδή της κρουαζιέρας, και του παράκτιου θαλάσσιου τουρισμού, ενώ έρχεται δεύτερο στην κατηγορία των καθαρών φορολογικών εσόδων επί της παραγωγής άλλων κλάδων με 39,44% (24.73 εκατ. ευρώ) και λόγω τελών πρόσδεσης και στέγασης, σε μαρίνες και άλλα λιμάνια έχει το υψηλότερο ποσοστό στην κατηγορία των άλλων φόρων παραγωγής με ποσοστό 69,72% και 11,05 εκατ. ευρώ. (Diakomihalis Mihail, Maritime Turism Tax Revenues in Greece: A New Framework for Collection, 2012)
Φορολογία επαγγελματικών Σκαφών Αναψυχής
Στην συνέχεια αναλύεται το Φορολογικό καθεστώς yachting ανά κατηγορία των σκαφών αναψυχής με βάση την χρήση τους, (Επαγγελματικά, Ιδιωτικά) και ανά κατηγορία φορολογίας με βάση τους διαφορετικούς φόρους τέλη, κλπ., (Φόρος Εισοδήματος, Φ.Π.Α., Τέλη), που τα επιβαρύνουν.
Τόσο η λειτουργία των επαγγελματικών πλοίων αναψυχής όσο και το φορολογικό καθεστώς τους διέπεται κυρίως, από τις διατάξεις των Ν. 4256/2014, 27/1975 και το άρθρο 27 2859/2000.
Ο Φ.Π.Α. στα Σκάφη Αναψυχής
1) Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 21 του νόμου 2859/2000 (ΦΕΚ Α 248/1.11.2000) «Κύρωση Κώδικα Προστιθέμενης Αξίας» όπως αυτό τροποποιήθηκε και εξακολουθεί να ισχύει με τις διατάξεις του άρθρου 52 του νόμου 4389/2016 (ΦΕΚ Α 94/27.05.2016), οι ναυλώσεις επαγγελματικών σκαφών αναψυχής από 01-06-2016 υπάγονται σε συντελεστή Φ.Π.Α. 24%.
Σύμφωνα όμως με την υπ αρίθμ΄1051009/ ΠΟΛ1156/19.05,1997 επειδή τα επαγγελματικά τουριστικά θαλαμηγά σκάφη, και τα τουριστικά πλοι¬άρια του ν. 438/1976 περιλαμβάνονται στις κατηγο¬ρίες τουριστικών πλοίων του άρθρου 3 του π. δ/τος 917/1979 (ΦΕΚ.Α’ 257/19.11.79), κατά την κατάτα¬ξη που ορίζεται από τις διατάξεις αυτές του νόμου, η απαλλαγή του μέρους των ακαθαρίστων εσόδων τους από το Φ.Π.Α. ναύλου, ενεργείται ανάλογα με την κατάταξη τους, βάση του πρωτοκόλλου Γενικής Επιθεώρησης του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας ή του αναγνωρισμένου νηογνώμονα.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ι Τουριστικά πλοία που εκτελούν και διεθνείς πλόες, ποσοστό έκπτωσης Φ.Π.Α. 60%.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ II Τουριστικά πλοία που εκτελούν πλόες από Τοπικούς, μέχρι Μεγάλης Ακτοπλοΐας, ποσοστό έκπτωσης Φ.Π.Α. 50%.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ III Τουριστικά πλοία που εκτελούν πλόες από Τοπικούς μέχρι και Μικρής Ακτοπλοΐας, ποσοστό έκπτωσης Φ.Π.Α. 40%.
Πλους μεγάλης ακτοπλοΐας: ο μη βραχύς εσωτε¬ρικός πλους μεταξύ των λιμένων του εσωτερικού. Ενδεικτικά αναφέρονται οι πλόες από Πειραιά προς Κέρκυρα – Βόρειο Ελλάδα – Μυτιλήνη – Κρήτη και Δωδεκάνησα.
Πλους Μικρής ακτοπλοΐας: ο βραχύς εσωτερι¬κός πλους κατά τη διάρκεια του οποίου το πλοίο δεν απομακρύνεται πέραν των 20 ναυτικών μιλίων της πλησιέστερης ακτής. (e-forologia, ΠΟΛ. 1156/19.5.97).
Ουσιαστικά λοιπόν στην Ελλάδα η πλειοψηφία των επαγγελματικών σκαφών αναψυχής κατατάσσονται στην δεύτερη κατηγορία, και άρα οι ναυλώσεις που συνάπτουν έχουν έκπτωση Φ.Π.Α .50% και ισχύει ο συντελεστής 12% (24Χ50%).
2) Οι επιχειρήσεις εκμετάλλευσης σκαφών αναψυχής έχουν την δυνατότητα όπως όλες οι επιχειρήσεις πλην των εξαιρέσεων, να ενταχθούν προαιρετικά στις διατάξεις του άρθρου 39 του ν. 2859/2000 (ΦΕΚ Α 248/1.11.2000) όπου:
Απαλλάσσονται από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης και καταβολής φόρου, εφόσον κατά την προηγούμενη διαχειριστική περίοδο, πραγματοποίησαν ακαθάριστα έσοδα, χωρίς το φόρο προστιθέμενης αξίας, μέχρι δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ. Ως ακαθάριστα έσοδα νοούνται όλα τα έσοδα, τα οποία λαμβάνονται υπόψη στη φορολογία εισοδήματος. (e-forologia, Ν. 2859/2000 ΦΕΚ Α 248/7.11.2000).
Ουσιαστικά όμως η παραπάνω διάταξη είναι ανεφάρμοστη στις επιχειρήσεις εκμετάλλευσης σκαφών αναψυχής καθώς όπως προαναφέραμε πρόκειται για επιχειρήσεις εντάσεως παγίων, με πελάτες μεσαίου και υψηλού εισοδήματος, και άρα είναι πάρα πολύ δύσκολο να πραγματοποιήσουν ετήσια ακαθάριστα έσοδα, χωρίς το φόρο προστιθέμενης αξίας, μέχρι δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ και να απαλλαχθούν του φόρου, ενώ στην περίπτωση ένταξης χάνουν όλες τις ειδικές απαλλαγές και τα ευεργετήματα του άρθρου 27 του ν.2859/2000.
Τα καύσιμα που εφοδιάζονται τα επαγγελματικά πλοία αναψυχής πέραν της απαλλαγής από το Φ.Π.Α. απαλλάσσονται και από τις δασμοφορολογικές επιβαρύνσεις και χορηγούνται ατελώς.
Λεπτομέρειες για τις τελωνειακές διαδικασίες εφοδιασμού των σκαφών καθορίζονται με την αριθ. Τ1940/41/14.4.2003 «Τελωνειακές διαδικασίες εφοδιασμού πλοίων, αεροσκαφών, διπλωματικών αποστολών και λοιπών προορισμών με τροφοεφόδια, καπνικά, καύσιμα κ.λπ.» (TAXHEAVEN, Αριθ. Τ1940/41/14.4.2003 , 2003).
Η παραπάνω απόφαση επί της ουσίας τυγχάνει πολύ μικρής ή μηδενικής σχεδόν εφαρμογής από μικρά και μεσαία σκάφη, ενώ γίνεται χρήση αποκλειστικά από μεγάλα σκάφη λόγου της πολυπλοκότητας των διαδικασιών και του σχετικά μικρού οφέλους.
3) Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του yachting διαδραματίζουν οι θέσεις ελλιμενισμού, και κατ΄ επέκταση οι μαρίνες καθώς είναι απαραίτητες για τον ελλιμενισμό, την συντήρηση και επισκευή, καθώς και την αποθήκευση των σκαφών αναψυχής.
Το κόστος ελλιμενισμού είναι αφενός ανελαστικό και αφετέρου από τα υψηλότερα κόστη μαζί με το κόστος συντήρησης για τα επαγγελματικά σκάφη κυρίως αλλά και τα σκάφη αναψυχής γενικότερα. Από φορολογικής πλευράς επομένως είναι σημαντικό να εξετασθεί ο συντελεστής Φ.Π.Α. που επιβαρύνει τις υπηρεσίες ελλιμενισμού, και τις υπηρεσίες που παρέχονται από τις μαρίνες γενικότερα. Για το κόστος ελλιμενισμού και τις υπηρεσίες που παρέχονται από τις μαρίνες στα επαγγελματικά σκάφη αναψυχής, εφαρμόζονται οι διατάξεις της Αρ. Π. 8271/4879 ΠΟΛ.366/18.12.1987 και απαλλάσσονται του Φ.Π.Α.
Τα τέλη ελλιμενισμού που εισπράττουν οι Δήμοι για τα σκάφη αναψυχής (αρμοδιότητας Λιμενικών Ταμείων) υπάγονται επίσης στον κανονικό συντελεστή Φ.Π.Α. Αντίθετα απαλλάσσονται σύμφωνα με την περίπτωση ε΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 27 του Κώδικα ΦΠΑ τα τέλη ελλιμενισμού που αφορούν τα επαγγελματικά σκάφη (Σχετικό έγγραφο 1043978/2461/433/Β0014/23,6,2005) (Σταματόπουλος Δ., 2015); (Diakomihalis M. and Verginis S. 2019).
Περισσότερα και αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με τη φορολόγηση των Σκαφών Αναψυχής μπορεί να βρει ο αναγνώστης στο βιβλίο μου «Λογιστική του τουρισμού με το Ε.Γ.Λ.Σ. και τα Ε.Λ.Π.» (2020) από τις Εκδόσεις ΣΤΑΜΟΥΛΗ ΑΕ.
*Μιχάλης Ν. Διακομιχάλης, Καθηγητής Παν. Ιωαννίνων, ΣΕΠ στο ΕΑΠ)
Το νομοθετικό πλαίσιο για το φορολογικό καθεστώς των Τουριστικών πλοίων και σκαφών αναψυχής περιλαμβάνει τους παρακάτω νόμους:
Ν. 27/75 – Απαλλαγή Φόρου Εισοδήματος, επιβολή Φόρου Πλοίου.
Ν.438/76 – Έννοιες Τουριστικού, Έπαγγελματικού πλοίου.
Ν.3182/2003 – Καθεστώς Ν.Ε.Π.Α.
Ν.3790/2009 – Επιβολή Ειδικού Φόρου, και Έκτακτης Εισφοράς.
Ν.3842/2010 – Επιβολή Ειδικού Φόρου μόνο στα Ιδιωτικά σκάφη.
Ν.4211/2013 – Θέσπιση Τέλους Παραμονής και Πλόων.
Ν. 4256/2014 – Ηλεκτρονικό Μητρώο, Ηλεκρονικό Ναυλοσύμφωνο.
Ν.4334/2015 – Επιβολή Φόρου Πολυτελούς Διαβίωσης.
Ν. 4336/2015 – Αλλαγή τρόπου φορολόγησης πλοίων με ξένη σημαία.
Ν.4504/2017 – ΤΕ.ΠΑ.Η. Αλλαγή τρόπου καταβολής.
