O ιδρυτής του γραφείου Tsolakis Architects, το οποίο μέσα σε 12 χρόνια έχει υλοποιήσει έργα που θα ζήλευαν πολλοί αρχιτέκτονες, μιλάει για το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων του Πειραιά, αλλά και για το έργο-πρόκληση του Αρχαιολογικού Μουσείου της πόλης της Αθήνας στην Ακαδημία Πλάτωνος.
Ποια στοιχεία κατά τη γνώμη σας καθιστούν το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων ξεχωριστό στο είδος του;
Η μελέτη αποσκοπεί στην επανάχρηση του κτιρίου του Σιλό, δηλαδή στην ένταξη στο υφιστάμενο κέλυφος του κτηρίου μιας νέας και διαφορετικής χρήσης από την αρχική. Η επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης του παλιού με το καινούργιο αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Ο προσδιορισμός της σχέσης του επισκέπτη με το παρελθόν, που πηγάζει τόσο από το ίδιο το κτήριο όσο και από τα εκθέματα του Μουσείου, είναι αντικείμενο της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Η δημιουργία ενός σύγχρονου Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων και ταυτόχρονα η ανάδειξη και διατήρηση του κτηρίου του Σιλό, αλλά και της μνήμης που πηγάζει από εδώ, είναι ο βασικός στόχος της μελέτης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της σύγχρονης αρχιτεκτονικής με την διατήρηση και ανάδειξη μεγάλου μέρους του βιομηχανικού κτιρίου. Ταυτόχρονα ενισχύεται με τη δημιουργία ενός τελείως διαφορετικού κτιριακού όγκου που καλείται να στεγάσει τα μεγάλα εκθέματα, τα οποία είναι αδύνατον να στεγαστούν μέσα στο κτίριο του Σιλό.
Πώς πιστεύετε ότι θα συμβάλλει το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά στο άνοιγμα της πόλης;
Η ένταξη του νέου Μουσείου στο κτήριο του Σιλό αποτελεί αρχιτεκτονική πρόκληση, καθώς πρόκειται για ένα πολύπλοκο σύστημα το οποίο αξίζει να αναδειχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ταυτόχρονα το κτηριολογικό πρόγραμμα του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και απαιτητικό, γιατί απαιτούνται χώροι ειδικών προδιαγραφών οι οποίοι θα μπορούν να φιλοξενήσουν πολύ σημαντικά ευρήματα αλλά και ομοιώματα πλοίων σε κανονικές διαστάσεις. Η πρόταση ουσιαστικά εντάσσει ένα τμήμα του Μουσείου μέσα στο υπάρχον κέλυφος του Σιλό και παράλληλα προτείνει ένα μεγάλο μέρος του να εκτείνεται στον περιβάλλοντα χώρο του παλιού κτηρίου, παράλληλα με τον ταινιόδρομο, ο οποίος αποτελεί και αυτός μέρος της μουσειακής διαδρομής. Η επιλογή μας αυτή προκύπτει από την τεχνική αδυναμία τοποθέτησης των μεγάλων εκθεσιακών χώρων μέσα στο υφιστάμενο κτίριο του Σιλό. Στόχος της μελέτης είναι η διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους του υφιστάμενου κτηρίου, το οποίο αποτελεί τοπόσημο για το λιμάνι του Πειραιά και ταυτόχρονα η δημιουργία ενός σύγχρονου Μουσείου Ενάλιας Αρχαιολογίας, το οποίο θα προσφέρει μία ξεχωριστή εμπειρία στον επισκέπτη και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς τόσο σε τοπικό όσο και σε υπερτοπικό επίπεδο.
Πώς διαχειριστήκατε στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης της Αθήνας τα στοιχεία του πάρκου, της Ακαδημίας Πλάτωνος και του αστικού ιστού;
Με τη γεωμετρία η οποία για τους αρχαίους Έλληνες -και ειδικά για τους Πλατωνικούς- δεν ήταν απλώς η γνώση κάποιων γεωμετρικών θεωρημάτων. Σημαίνει ότι αυτός ο οποίος γνωρίζει γεωμετρία, αντιλαμβάνεται τη σχέση μεταξύ του μερικού και του όλου, τη σχέση μεταξύ του κόσμου και του ανθρώπου, φέρνει ισορροπία στο σύμπαν και εντέλει δημιουργεί τη λογική μέσα από την οποία παίρνει σωστές αποφάσεις. Αυτή ήταν η πρωταρχική ιδέα πάνω στην οποία στηρίξαμε την ανάπτυξη του μουσείου. Τι κάναμε; Πήραμε ένα απλό τετράγωνο, ένα πρωταρχικό σχήμα, και στη μέση του οικοπέδου δημιουργήσαμε την αρχή των πάντων. Σε αυτό το τετράγωνο δημιουργήσαμε διαδρομές που έρχονται από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και συνδέουν όλα αυτά τα ετερόκλητα μεταξύ τους πράγματα με το μουσείο. Έτσι με έναν απλό γεωμετρικό κανόνα συνδέσαμε όλα τα στοιχεία που βρίσκονται γύρω από το πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Προκύπτει λοιπόν μια αίσθηση ισότητας και συμμετοχικότητας. Και αυτό είναι το πολύ ενδιαφέρον από τη δικαιοσύνη της γεωμετρίας, δηλαδή από τη σχέση του όλου με το μερικό, του κόσμου με τον άνθρωπο.
Επηρεαστήκατε από την αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική στο συγκεκριμένο μουσείο;
Η δομή των αρχαίων ελληνικών ναών είχε στο κέντρο της ένα άδυτο όπου οι άνθρωποι δεν είχαν τη δυνατότητα να εισέλθουν. Στο μουσείο λοιπόν φτιάξαμε το εντελώς ανάποδο: φυγοκεντρήσαμε αυτή τη γεωμετρία και τα τέσσερα πτερά του αρχαίου ελληνικού ναού που προφύλασσαν το άδυτο και τα στρίψαμε κατά 90 μοίρες δημιουργώντας τα τέσσερα όρια του τετράγωνου χώρου. Με αυτόν τρόπο το άδυτο μεταμορφώνεται σε κάτι δημόσιο, ανοιχτό, όπου μπορούν να μετέχουν όλοι.
Τι σχήμα θα δίνατε στο ελληνικό καλοκαίρι;
Το ελληνικό καλοκαίρι είναι διαφορετικό για τον καθένα μας. Ο ήλιος, ο αέρας, τα αρώματα, δημιουργούν διαφορετικά συναισθήματα. Αισθήματα αυθεντικά που μας δημιουργούν διαφορετικές ανάγκες. Το ελληνικό καλοκαίρι νομίζω ότι μοιάζει με μια έντονη παραμετρική καμπύλη. Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλος τόπος, όπου μπορεί να συμπεριλάβει τόσες διαφορετικές εμπειρίες διακοπών σε τόσο κοντινή απόσταση. Το κρυστάλλινο γαλάζιο στο ξερό τοπίο των Κυκλάδων, το καταπράσινο νερό στο Ιόνιο και τα πανέμορφα ορεινά πέτροχτιστα χωριά. Και όλα αυτά σε απόσταση λιγότερη από μια ώρα. Ζούμε σε μια χώρα που μας δίνεται η ευκαιρία να έχουμε ετερόκλητες αυθεντικές εμπειρίες διακοπών συμπυκνωμένες σε έναν τόπο.
Εσείς πού χαλαρώνετε στην Αθήνα;
Πολλές φορές περπατάω λίγο πριν φτάσω στο γραφείο, στον Εθνικό Κήπο, σε ένα συγκεκριμένο σημείο, σχεδόν στο κέντρο του, όπου έχει σχεδόν χαθεί ο θόρυβος της πόλης, κι εκεί στιγμιαία χαλαρώνω.
Από τι κρίνεται ένας αρχιτέκτονας;
Από την αντοχή του στον χρόνο. Με απασχολεί να σχεδιάσουμε κτήρια επίκαιρα τα οποία να έχουν αξία στον χρόνο και να είναι χρήσιμα στην κοινωνία, να προσαρμόζονται στις εκάστοτε ανάγκες της. Πολλές φορές σχεδιάζουμε ένα κτήριο για τον μικρό χρονικό ορίζοντα στον οποίο απευθυνόμαστε και όχι τόσο για το μέλλον.
